Sporcu Psikolojisi ve Motivasyon: Performans Artışını Etkileyen Faktörler

Athlete Psychology and Motivation: Factors Affecting Performance Improvement

Mehmet Dereli̇oğlu¹, Seda Sabah²

¹Avrasya Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi,  Trabzon, mehmetderelioglu61@hotmail.com Orcid: 0000-0003-3873-3202
²Amasya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Amasya, sabah.sda@gmail.com Orcid: 0000-0002-7386-0314

Doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.17454205

https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume2/ijoss-Volume2-issue2-09.pdf

Download Full Text

Received / Gönderim: 07.04.2025 Accepted / Kabul: 14.06.2025 Published / Yayın: 30.06.2025

Özet

Bu çalışmada sporcuların performansını etkileyen motivasyon ve psikolojik faktörlerin etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Çalışma nitel araştırma desenleri kapsamında yer alan fenomenoloji desenindedir. Çalışmanın evrenini milli sporcular oluşturmakta olup, örneklem grubu 8 milli sporcu kapsamındadır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından 9 sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Verilerin analizi Nvivo programında içerik analiz yöntemi ile çözümlenmiştir.  Tüm bu bilgiler ışığında çalışma genel itibarıyla değerlendirildiğinde; profesyonel sporcuların sadece fiziksel performanslarına odaklanmadıkları, mental sağlıklarına da önem verdikleri tespit edilmektedir. Çalışmanın bulguları, sporcuların motivasyonlarını artıran unsurların (örneğin, Bayrak ve İstiklal Marşı) milli duygularla birleşerek sorumluluk bilincini pekiştirdiğini ve yüksek performans sergilemesinde etkili olduğu saptanmaktadır Ancak, bazı sporcuların stres, kaygı ve baskı gibi duygusal yüklerle mücadele etmeleri gerektiği de görülmektedir. Bu durum, sporcuların sadece fiziksel becerilerine değil, aynı zamanda mental dayanıklılıklarına da odaklanmalarını zorunlu olduğunu göstermektedir. Tüm bunlara ek olarak araştırmada, bazı sporcuların içsel motivasyonları ve psikolojik dayanıklılıkları sayesinde zorlukların üstesinden gelebildiği, hatta baskıyı bir motivasyon kaynağına dönüştürebildikleri tespit edilmektedir. Sonuç olarak antrenör-sporcu ilişkilerinin güçlendirilmesi, sporcuların duygusal ve zihinsel iyileşme süreçlerine zaman ayırmaları teşvik edilmeli, gerektiğinde ara verme süreçlerinde yönlendirmeler yapılması, bireysel motivasyon ve dayanıklılık düzeyine göre kişiselleştirilmiş destek ve rehberlik sunulması, çalışmanın genellenebilirliğini artırmak adına bu konu ve kapsamda çalışma yapacak araştırmacıların karma (nitel ve nicel) çalışmalar yürütmesi önerilmektedir

Anahtar Kelimeler: Motivasyon, Performans, Psikoloji, Spor

Abstract

This study aims to examine the impact of motivational and psychological factors on athletes’ performance. In line with this objective, the study utilizes qualitative research methods and follows a phenomenological design within qualitative research frameworks. The population of the study consists of national athletes, with a sample group of 8 national athletes. The data collection tool was a semi-structured interview form consisting of 9 questions, prepared by the researchers. The data were analyzed using content analysis in the Nvivo program. When evaluating the study as a whole, it was found that professional athletes not only focus on their physical performance but also prioritize their mental health. The findings of the study show that the elements that increase athletes’ motivation (such as the Flag and the National Anthem) reinforce their sense of responsibility by merging with national feelings, which positively impacts their high performance. However, some athletes have to deal with emotional burdens such as stress, anxiety, and pressure. This indicates that athletes must focus not only on their physical abilities but also on their mental resilience. In addition, the study reveals that some athletes, thanks to their intrinsic motivation and psychological resilience, are able to overcome challenges and even turn pressure into a source of motivation. As a result, strengthening the coach-athlete relationship, encouraging athletes to allocate time for emotional and mental recovery processes, providing guidance during rest periods when necessary, offering personalized support and guidance based on individual motivation and resilience levels, and conducting mixed-methods (qualitative and quantitative) research to enhance the generalizability of the findings are recommended for researchers aiming to study this subject in the future.

Keywords: Motivation, Performance, Psychology, Sport

Download Full Text

APA 7 Citation

Derelioğlu, M., &Sabah, S. (2025). Sporcu psikolojisi ve motivasyon: performans artışını etkileyen faktörler.International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences (IJOSS), 2(2), 86–96. https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume2/ijoss-Volume2-issue2-09.pdf https://dopi.org/10.5281/zenodo.17454205

References / Kaynaklar

• Akpınar Dellal, N., & Günak, D. (2009). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi’nde ikinci yabancı dil olarak Almanca öğrenen öğrencilerin öğrenme motivasyonları. Dil Dergisi, 143, 20–41.
• Bayraktar, B., & Kurtoğlu, M. (2004). Sporda performans ve performans artırma yöntemleri. Doping ve futbolda performans artırma yöntemleri, 269–296.
• Coşkuntürk, O. S., Kurcan, K., Yel, K., & Güzel, S. (2023). Teknolojik gelişmelerin hareketsiz yaşama ve çocuklarda psiko-motor gelişime etkileri. Dede Korkut Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 49–60. https://dergipark.org.tr/tr/pub/dksbd/issue/77859/1309808
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri. Siyasal Kitapevi.
• Demir, G. T., & Cicioğlu, H. İ. (2019). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ile dijital oyun oynama motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 23–34.
• Ercan, L. (2001). Motivasyon-güdülenme, sınıf yönetiminde yeni yaklaşımlar. Nobel.
• Ferraresi, C., & Bertucci, R. D. (2016). Strength training: Methods, health benefits and doping. Nova Science Publisher.
• Görener, A., Öztürk, A., & Yılmaz, O. (2017). Kocaeli Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin mental (psikolojik) iyi olma düzeylerinin mutluluk düzeylerine etkisi. Spor ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 1, 44–45.
• Husserl, E. (2012). Ideas: General introduction to pure phenomenology. Routledge.
• Jayaseelan, G., Bennett, P. N., Bradshaw, W., Wang, W., & Rawson, H. (2018). Exercise benefits and barriers: The perceptions of people receiving hemodialysis. Nephrology Nursing Journal, 45(2), 185–219.
• Jowett, S., & Cockerill, I. M. (2003). Olympic medallists’ perspective of the athlete–coach relationship. Psychology of Sport and Exercise, 4(4), 313–331. https://doi.org/10.1016/S1469-0292(02)00011-0
• Konter, E. (1995). Sporda motivasyon. Saray Tıp Kitapevi.
• Konter, E. (1998). Psikolojik hazırlığın teori ve pratiği. Bağırgan Yayınevi.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Ogilvie, B. C., & Taylor, J. (1993). Career termination issues among elite athletes. In Handbook of research on sport psychology (Vol. 1, pp. 761–775).
• Öz, F., Albay, F., & Yazarer, İ. (2025). Profesyonel futbol, basketbol ve voleybol takımı sporcularının spora bağlılık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Sağlık, Egzersiz ve Spor Bilimleri Dergisi (IJOSS), 2(1), 106–115.
• Park, S., Lavallee, D., & Tod, D. (2013). Athletes’ career transition out of sport: A systematic review. International Review of Sport and Exercise Psychology, 6(1), 22–53. https://doi.org/10.1080/1750984X.2012.687053
• Pintrich, P. R., & Schunk, D. H. (2002). Motivation in education: Theory, research, and applications (2nd ed.). Prentice Hall.
• Schneider, R. C., & Baker, R. E. (2006). Obtaining maximum effort and results from your athletes through motivation. Strategies, 19(6), 27–31.
• Schumaker, J. F., Small, L., & Wood, J. (1986). Self-concept, academic achievement, and athletic participation. Perceptual and Motor Skills, 62(2), 387–390. https://doi.org/10.2466/pms.1986.62.2.38
• Stephan, Y., Torregrosa, M., & Sanchez, X. (2007). The body matters: Psychophysical impact of retiring from elite sport. Psychology of Sport and Exercise, 8(1), 73–83. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2006.01.006
• Syer, J., & Connolly, C. (1989). Sporting body, sporting mind: An athlete’s guide to mental training. Prentice Hall Direct.
• Şahinler, Y., Ün, B., & Atasoy, T. (2021). Dünyada ve Türkiye’de spor psikolojisi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 118–123. https://doi.org/10.47257/busad.1002761
• Tazegül, Ü. (2012). Bireysel sporcuların stresle başa çıkma tarzlarının karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(1), 74–81. https://doi.org/10.17155/spd.12324
• Tekkurşun Demir, G. (2022). Sporda motivasyon ve performans. Gece Kitaplığı.
• Tekkurşun Demir, G., & Cicioğlu, H. İ. (2019). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ile dijital oyun oynama motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 23–34. https://doi.org/10.33689/spormetre.522609
• Terlemez, M. (2022). Antrenör–sporcu arasındaki iletişim süreci ve olumlu iletişimin sağlanması. Fenerbahçe Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 14–25.
• Türkmen, M. (2005). Profesyonel erkek futbolcular ile amatör erkek futbolcuların başarı motivasyon düzeylerinin incelenmesi – İzmir – Manisa örneği (Yüksek Lisans Tezi).
• Vamooos. (2025, February 5). Personal training. https://vamooos.com/aktiviteler/personal-training/
• Wachsmuth, S., Jowett, S., & Harwood, C. G. (2018). On understanding the nature of interpersonal conflict between coaches and athletes. Journal of Sports Sciences, 36(17), 1955–1962.
• Weinberg, R. S., & Gould, D. (2018). Foundations of sport and exercise psychology (7th ed.). Human Kinetics.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin