Voleybolcularda Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi

Examination of Weight Management Nutrition Knowledge Levels in Volleyball Players

Ezgi SAMAR¹,  Tamer ŞAHİN²

¹Artvin Çoruh Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, ezgi@artvin.edu.tr Orcid: 0000-0002-9376-9307

²Artvin Çoruh Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, tamer­­_37@outlook.com Orcid:0009-0006-1105-3695

Doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.17583800

https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume3/ijoss-Volume2-issue3-34.pdf

Download Full Text

Received / Gönderim: 01.08.2025 Accepted / Kabul: 26.09.2025 Published / Yayın: 24.10.2025

Öz

Çalışmada voleybolcuların ağırlık yönetimi beslenme bilgi düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır.Çalışmaya 350 gönüllü voleybolcu katılmıştır. Araştırmada, katılımcıların demografik özelliklerini belirlemek amacıyla “Kişisel Bilgi Formu” ile birlikte, “Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgisi Ölçeği ”kullanılmıştır. Katılımcılardan elde edilen veriler istatistiksel analizler için normallik analizine tabi tutulmuş ve burada değişkenler ilişkin çarpıklık ve basıklık değerleri kontrol edilmiştir. Normal dağılıma uygun veriler bağımsız gruplar t-testi, tek yönlü varyans (ANOVA) analizi ve Pearson korelasyon analizi kullanılarak analiz edilmiş olup, anlamlılık düzeyi p<,05 olarak kabul edilmiştir.  Bulgular: Araştırma bulgularına göre, sporcuların Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgisi Ölçeği (AYBBÖ) puanları cinsiyet, mücadele edilen kategori ve beden kitle indeksi (BKI) değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar göstermektedir. Cinsiyet değişkenine ilişkin analizlerde, kadın sporcuların AYBBÖ puanlarının erkek sporculara göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu tespit edilmiştir (p<.001). Bu bulgu, kadın sporcuların ağırlık yönetimi ve beslenme konularında daha yüksek bilgi düzeyine veya farkındalığa sahip olduklarını göstermektedir. Mücadele edilen kategoriye göre yapılan analizlerde ise gençler kategorisinde yer alan sporcuların AYBBÖ puanlarının yıldızlar kategorisindekilere göre anlamlı biçimde daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<.05). Bu durum, üst kategorilerde mücadele eden sporcuların beslenme ve ağırlık yönetimi konularında daha fazla bilgiye sahip olma eğiliminde olduklarını düşündürmektedir. BKI değişkenine göre yapılan değerlendirmede, kilolu sporcuların AYBBÖ puanlarının normal kilolu sporculardan anlamlı derecede yüksek olduğu bulunmuştur (p<.05). Bu sonuç, kilolu sporcuların ağırlık kontrolüne ilişkin konulara daha fazla ilgi duyduklarını veya bu konuda daha bilinçli olduklarını gösterebilir. Öte yandan, spor yılı ve AYBBÖ puanları (r=-.060; p>.05) ile yaş ve AYBBÖ puanları (r=.036; p>.05) arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Dolayısıyla spora başlama süresi ve kronolojik yaşın, sporcuların ağırlık yönetimi ve beslenme bilgisi düzeyleri üzerinde belirleyici bir etken olmadığı söylenebilir.Sporcuların ağırlık yönetimi ve beslenme bilgisi düzeylerinin cinsiyet, rekabet düzeyi (kategori) ve vücut kompozisyonu gibi bireysel faktörlerden etkilendiğini, ancak yaş ve spor yılı değişkenlerinin bu bilgi düzeyinde anlamlı bir rol oynamadığını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler: Voleybol, Beslenme, Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgi

Abstract

This study aimed to examine the weight management nutrition knowledge levels of volleyball players. Three hundred and fifty volunteer volleyball players participated in the study. The ‘Personal Information Form’ and the ‘Weight Management Nutrition Knowledge Scale’ were used to determine the demographic characteristics of the participants. The data obtained from the participants were subjected to normality analysis for statistical analysis, and the skewness and kurtosis values of the variables were controlled. Once it was determined that the data followed a normal distribution, the independent groups t-test, one-way analysis of variance (ANOVA) and Pearson correlation analysis were performed with a significance level of p<.05.  According to the research results, athletes’ Weight Management Nutrition Knowledge Scale (WMNS) scores showed significant differences based on gender, competition category, and body mass index (BMI) variables. The analyses regarding the gender variable revealed that female athletes’ WMNS scores were significantly higher than male athletes (p<.001). This result indicated that female athletes had a higher level of knowledge or awareness regarding weight management and nutrition. In analyses based on the category competed in, it was detected that athletes in the youth category had significantly higher WMNSscores than those in the stars category (p<.05). This situation suggested that athletes competing in upper weight categories tended to have more knowledge about nutrition and weight management. In the evaluation based on the BMI variable, it was found that overweight athletes had significantly higher WMNS scores than normal-weight athletes (p<.05). This result may indicate that overweight athletes were more interested in or more aware of weight control issues. On the other hand, no significant relationship was found between the sporting year and WMNS scores (r=-.060; p>.05) or between age and WMNS scores (r=.036; p>.05). Therefore, it can be said that the sport experience and chronological age were not decisive factors in athletes’ weight management and nutrition knowledge levels. This study reveals that athletes’ levels of knowledge regarding weight management and nutrition are influenced by individual factors such as gender, competition level (category) and body composition, but that the variables of age and years of sport experience have no significant effect on the knowledge levels.

Keywords: Volleyball, Nutrition, Weight Management, Nutrition Knowledge

APA 7 Citation

Samar, E., & Şahin, T. (2025). Voleybolcularda Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences, 2(3), 419–429. https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume3/ijoss-Volume2-issue3-34.pdf

References / Kaynaklar

• Achor S., & Reivich K. (2018). The power of positive psychology in sport: Improving mental toughness in athletes. Journal of Sport Psychology, 40(2), 115-27.
• Amenya, P. C. A., Annan, R. A., Apprey, C., ve Agbley, E. N. (2021). The relationship between nutrition and physical activity knowledge and body mass index-for-age of school-aged children in selected schools in Ghana. Heliyon, 7(11), E08298.
• Anderson LM, Reilly EE, Schaumberg K, Dmochowski S, Anderson DA.(2016)  Contributions of mindful eating, intuitive eating, and restraint to BMI, disordered eating, and meal consumption in college students. Eating and Weight Disorders Studies on Anorexia, Bulimia and Obesity, 21(1): 83-90.
• Başakcı, B. (2019). Fazla Kilolu Ve Obez Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Çalışma: Whatsapp Mesajlarıyla Zenginleştirilmiş Transteoretik Model Tabanlı Ağırlık Yönetimi (Yüksek lisans tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Baysal P. (2020). Beslenme. P. Baysal içinde, Beslenme (s. 9). Ankara: Hatiboğlu Yayıncılık.
• Beccia AL, Ruf A, Druker S, Ludwig VU, Brewer JA. (2020). Women’s Experiences with a Mindful Eating Program for Binge and Emotional Eating: A Qualitative Investigation into the Process of Change. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 26(10): 937-944.
• Çilli, M. & Demir, C. (2018). 12 Haftalık Pilates Mat Egzersizinin 14-15 Yaş Voleybol Kız Öğrencilerinin Bazı Biyomotor Özellikler Ve Teknik Performans Üzerine Etkilerinin İncelenmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, Cilt3, sayı1, 1-13.
• Çimen Ş., Erdem N.Ş.(2022). Kafeinin Ağırlık Yönetimine Etkileri. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi,1: 85-90.
• Çolak H., Aktaç Ş. (2019). Ağırlık Yönetimine Yeni Bir Yaklaşım: Yeme Farkındalığı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 3(3); 212-222.
• Duyul Albay, M., Tutkun E., Ağaoğlu Y. S. Canikli, A., vd. (2008). Hentbol Voleybol ve Futbol Üniversite Takımlarının Bazı Motorik ve Antrepometrik Özelliklerinin İncelenmesi Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 13-20 https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000129.
• Efe M., Öztürk F., Koparan Ş., & Şenışık Y. (2008). 14-16 Yaş Grubu Erkeklerde Voleybol Çalışmalarının Sosyal Yetkinlik Beklentisi ve Atılganlık Üzerine Etkisi. Eğitim Fakültesi Dergisi. Bursa, Görükle, Türkiye: Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-21.
• Foster C., & Porcari JP. (2020). Exercise dependence and its impact on athletes. Journal of Applied Sport Psychology, 12(4), 142-55.
• Fuentes Artiles R., Staub K., Aldakak L., Eppenberger P., Rühli F., & Bender N. (2019). Mindful eating and common diet programs lower body weight similarly: Systematic review and meta‐analysis. Obesity reviews, 20(11), 1619-1627.
• Forman EM, Butryn ML, Juarascio AS, Bradley LE, Lowe MR, Herbert JD, Shaw JA. (2013). The mind your health project: a randomized controlled trial of an innovative behavioral treatment for obesity. Obesity,21(6): 1119-1126.
• George,D.,& Mallery,P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple quide and reference (sixteenth edition). Routledge , New York, NY 10017. 114-115.
• Güneş Z. (2016). Spor ve Beslenme. 8(b) Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık.
• Güzey, M. (2014). Kadınlarda Ağırlık Yönetiminin Yeme Tutum Davranışı Üzerine Etkisinin Değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi). Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Józef D., & Laskowski R. (2017). Nutrition and physical performance in athletes. Sports Medicine, 47(8), 1491-503.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimselaraştırma yöntemleri ve yayın etiği (1. Baskı). İstanbul: Nobel Kitabevi.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi, 11. baskı, Ankara, Nobel Yayınevi. 22, 97-98.
• Kumar S, Croghan IT, Biggs BK, Croghan K, Prissel R, Fuehrer D, et al.(2018). Familybased mindful eating intervention in adolescents with obesity: a pilot randomized clinical trial. Children,5(7): 93.
• Mikhail, D., Rolls, B., Yost, K., Balls-Berry, J., Gall, M., Blixt, K., vd. (2020).  Development and Validation Testing Of a Weight Management Nutrition Knowledge Guestionnaire For Adults Int J Obes (Lond).44(3):579-89.
• Onbaşı ZÇ, & Akçil Ok M. (2024).Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgisi Ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliğinin incelenmesi: Metodolojik çalışmalar. Turkiye Klinikleri J Health Sci, 9(1), 19-26.
• Onbaşı, ZÇ. (2022). Ağırlık Yönetimi Beslenme Bilgisi Ölçeğinin Türkçe’ye Uyarlanması Ve Hafif Şişman/Şişman Üniversite Öğrencilerine Verilen Ağırlık Yönetimi Eğitiminin Çeşitli Parametreler Üzerindeki Etkisinin Değerlendirilmesi (Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Onbaşı, Z. Ç. (2018). Adölesan voleybol oyuncularının beslenme bilgi düzeyleri, beslenme durumları ile sıvı tüketimlerine beslenme eğitiminin etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
• Onbaşı Z.Ç., Akçil O, M. (2022). Ağırlık Yönetiminde Yaklaşımlar ve Beslenme Bilgi Düzeyi ile İlişkisi. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 49-65.
• Ortaç Yaldız D. (2024). DR. Nihan Ortaç Yaldız Diyetisyen Ağırlık Yönetimi. https://nihanyaldiz.com/agirlik-yonetimi.html. adresinden alındı, 4-18.
• Özbek, N. (2021). Metabolik Sendromlu Bireylerde Aralıklı Açlık Diyetinin Metabolik Sendrom Ölçütlerine Ve Ağırlık Yönetimine Etkisi (Doktora tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özdemir, N. & Abakay, U. (2017). Kadın Voleybol ve Futbolcularda İletişim Becerileri ve Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi. Gaziantep,Türkiye: Spor Bilimleri Dergisi.
• Pazan, M. (2019). Elıt Güreşçılerde Müsabaka Öncesı Ağırlık Kaybının Vücut Bıleşenlerı Ve Depresyon Düzeylerı Üzerıne Etkısının İncelenmesı Ve Ağırlık Kaybı Yönetımı Eğıtımı (Yüksek lisans tezi). Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Rudarlı Nalçakan G., Akıncı D., Yol Y., & Ergin E. (2020). Besinsel Destek Kullanımı: Voleybol Örneği. Besinsel Destek Kullanımı: Voleybol Örneği. İzmir, Türkiye: Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12-2.
• Şakar Ş. (2009). Sporcu beslenmesi. Klinik gelişim. 1(22), 1-9.
• Tabrizi R, Saneei P, Lankarani KB, Akbari M, Kolahdooz F, Esmaillzadeh A, Nadi-Ravandi S, Mazoochi M, Asemi Z.(2019). The effects of caffeine intake on weight loss: A systematic review and dos-response meta-analysis of randomized controlled trials. Crit Rev Food Sci Nutr. 59(16):2688-2696.
• Tutkun E., Albay Duyul M., Ağaoğlu Y., Canikli A., & Albay F. (2007). Hentbol, Voleybol ve Futbol Üniversite Takımlarının Bazı Motorik ve Antropometrik Özelliklerinin İncelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. Samsun, Samsun, Türkiye: Spormetre, 11-16.
• Valmórbida, J. L., Goulart, M. R., Busnello, F. M., ve Pellanda, L. C. (2017). Nutritional knowledge and body mass index: a cross-sectional study. Revista Da Associação Médica Brasileira, 63, 736-740.
• Yıldırım T. (2010). Liseli erkek voleybolcularda sekiz haftalık pliometrik antrenman programının seçilmiş fiziksel ve fizyolojik parametreler üzerine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. Konya, Selçuk Üniversitesi.
• Yıldız A., Fakılı F.E. (2022). Yeme Farkındalığının Ağırlık Yönetimiyle İlişkisi. J Health Sci Clin Res. 2(1):32-40.