Üniversite Öğrencilerinin Rekreatif Faaliyetlere Katılım Engelleri ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki

The Relationship Between Barriers to Participation in Recreational Activities and Personality Traits Among University Students

Halil İbrahim Genç¹

¹ Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Turizm Fakültesi, Sakarya, TÜRKİYE
halilgenc@subu.edu.tr, ORCID: 0000-0001-5177-0580

Doi: https://doi.org/10.5281/zenodo.17429817

https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume3/ijoss-Volume2-issue3-22.pdf

Download Full Text

Received / Gönderim: 14.09.2025 Accepted / Kabul: 20.10.2025 Published / Yayın: 24.10.2025

Öz

Araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin rekreatif etkinliklere katılım engelleri ile kişilik özellikleri arasında anlamlı bir ilişkinin var olup olmadığını ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modeli temelinde yürütülen araştırmaya bir devlet üniversitesinin lisans programında öğrenim gören ve kolayda örnekleme yöntemiyle belirlenen 153 kadın 239 erkek olmak üzere toplam 392 öğrenci katılım göstermiştir. Araştırmada kapsamında veriler; Kişisel Bilgi Formu, Boş Zaman Engeller Ölçeği ve Beş Faktör Kişilik Envanteri kullanılarak toplanmıştır. Normal dağılım gösteren verilerin analizlerinde Pearson korelasyon ve Regresyon tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde; dışa dönüklük ile bilgi eksikliği, zaman, boş zaman engelleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde; dışa dönüklük ile tesis arasında pozitif yönde orta düzeyde; yumuşak başlılık ile bilgi eksikliği, tesis arasında pozitif yönde orta düzeyde; yumuşak başlılık ile zaman ve boş zaman engelleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde; öz denetim ile bilgi eksikliği arasında pozitif yönde orta düzeyde; öz denetim ile tesis, zaman ve boş zaman engelleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde; nevrotiklik ile birey psikolojisi, zaman, ilgi eksikliği ve boş zaman engelleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde; deneyime açıklık ile birey psikolojisi, zaman ve boş zaman engelleri arasında pozitif yönde düşük düzeyde; deneyime açıklık ile bilgi eksikliği ve tesis arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca beş faktör kişilik özelliklerinin boş zaman engellerini anlamlı şekilde yordadığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, bireylerin kişilik özelliklerinin boş zamanlarında dahil olmayı düşündükleri etkinliklere katılım sağlamalarını engelleyebilecek durumları etkileyen önemli birer faktör olduğu söylenebilir. Üniversite yönetimleri ve etkinlik düzenleyicileri, öğrencilerin farklı kişilik profillerine uygun çeşitlilikte faaliyetler sunarak hem boş zaman değerlendirme alışkanlıklarını geliştirebilir hem de engelleyici faktörlerin önüne geçebilir. Bu doğrultuda, kişilik temelli ihtiyaç analizlerinin yapılması ve programların buna göre şekillendirilmesi, etkinliklere katılımın sürdürülebilirliği açısından faydalı olacaktır.

Anahtar kelimeler Rekreatif engeller, kişilik, öğrenci.

Abstract

The purpose of the study is to determine whether there is a significant relationship between university students’ barriers to participating in recreational activities and their personality traits. Conducted based on a correlational survey model, the study involved a total of 392 students enrolled in an undergraduate program at a state university, consisting of 153 women and 239 men selected using convenience sampling. Data were collected using a Personal Information Form, Leisure Time Barriers Scale, and Five-Factor Personality Inventory. Pearson correlation and regression techniques were used to analyze the normally distributed data. The research findings revealed a low positive correlation between extraversion and lack of information, time, and leisure time barriers; there was a moderately positive correlation between extraversion and facilities; there was a moderately positive correlation between agreeableness and lack of information and facilities; there was a low positive correlation between agreeableness and time and leisure time barriers; there was a moderately positive correlation between self-discipline and lack of information; there was a low positive correlation between self-discipline and facilities, time, and leisure time barriers; low positive correlations between neuroticism and individual psychology, time, lack of interest, and free time barriers; low positive correlations between openness to experience and individual psychology, time, and free time barriers; and moderate positive correlations between openness to experience and lack of knowledge and facility. Furthermore, it was found that the five-factor personality traits significantly predicted leisure time barriers. In conclusion, it can be said that individuals’ personality traits are important factors that can influence situations that may prevent them from participating in activities they consider engaging in during their leisure time. University administrations and event organizers can both develop students’ leisure time evaluation habits and overcome hindering factors by offering a variety of activities tailored to different personality profiles. In this regard, conducting personality-based needs analyses and shaping programs accordingly will be beneficial for the sustainability of participation in activities.

Keywords Recreational barriers, personality, student.

APA 7 Citation

Genç, H.İ. (2025). The relationship between barriers to participation in recreational activities and personality traits among university students. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences (IJOSS), 3(2), 271–281. https://doi.org/10.5281/zenodo.17429817
https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume3/ijoss-Volume2-issue3-22.pdf

References / Kaynaklar

• Akten, M., & Akten, S. (2011). Rekreasyon potansiyellerinin belirlenmesine yönelik bir model yaklaşımı: Gülez yöntemi. I. Ulusal Sarıgöl İlçesi ve Değerleri Sempozyumu, 17-19 Şubat 2011, Sarıgöl.
• Alexandris, K., & Carroll, B. (1997). Demographic differences in the perception of constraints on recreational sport participation: Results from a study in Greece. Leisure Studies, 16(2), 107-125.
• Alexandris, K., & Carroll, B. (1999). Constranins on recreational sport porticipation in adults in greece: Implications for providing and managing sport services, Journal of Sport Management, 13 (4), 317-332.
• Aydın, S., & Akarsu, M. (2025). Aktif Beden, Eleştirel Zihin: Lise Öğrencilerinin Fiziksel Aktivite Düzeyleri ile Eleştirel Düşünme Arasındaki İlişkinin Demografik Temelli İncelenmesi. Dede Korkut Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 149-164. https://doi.org/10.71243/dksbd.1703026
• Aytaç, Ö. (2002). Boş zaman üzerine kurumsal yaklaşımlar. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 231–260.
• Burger, J. M. (2016). Kişilik: Psikoloji biliminin insan doğasına dair söyledikleri. (6. Baskı). (Çev. Ed. Erguvan-Sarıoğlu, İ.D.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Cordes, K. A., & İbrahim, H. M. (2003). Application in recreation and leisure. McGraw-Hill.
• Costa., P. T., & McCrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, 13(6), 653-665.
• Coşkuntürk, O. S., Kurcan, K., Yel, K., & Güzel, S. (2023). Teknolojik gelişmelerin hareketsiz yaşama ve çocuklarda psiko-motor gelişime etkileri. Dede Korkut Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 48-59. https://dergipark.org.tr/en/pub/dksbd/issue/77859/1309808
• Çalık, S., & Öktem, T. (2024). Fiziksel Egzersiz Yapan ve Yapmayan Lise Öğrencilerinin Özgüvenleri ile Ahlaki Olgunluk Düzeyleri Arasindaki İlişkilerin İncelenmesi1. The Online Journal of Recreation and Sports, 13(1), 77-85. https://doi.org/10.22282/tojras.1392462
• Demirci-Orel, F., & Yavuz, M. C. (2003). Rekreasyonel turizmde müşteri potansiyelinin belirlenmesine yönelik bir pilot çalışma. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 6(1-2), 123–134.
• Demirel, M. & Harmandar, D. (2009). Üniversite öğlencilerinin rekreasyonel etkinliklere katılımlarında engel oluşturabilecek faktörlerin belirlenmesi. International Journal of Human Sciences, 6(1), 838-846.
• Digman, J.M. (1990). Personality structure: An emergence of the five- factor model. The Annual Review of Psychology. 41, 417-440.
• Durna, U. (2005). A tipi ve B tipi kişilik ve bu kişilik yapılarını etkileyen faktörlerle ilgili bir araştırma. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 275–290.
• Evinç, G. Ş. (2004). Maternal personality characteristics, affective state, and psychopathology in relation to children’s attention deficit and hyperactivity disorder and comormid symptoms. (Unpublished Master Thesis). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Fraenkel, J., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education (8. edition). McGraw-Hill.
• Funder, D. C. (2015). The personality puzzle (7th intl. student ed.). W. W. Norton & Company.
• George, D., & Mallery, P. (2019). IBM SPSS statistics 26 step by step: A simple guide and reference. (Sixteenth edition). Routledge, New York, NY 10017.
• Goldberg, L. R. (1990). An Alternative “ description of personality” . The big–five factor structure. Journal of Personaltiy and Social Psychology, 59, 1216-1229.
• Gönen, M., Ceyhan, M. A., Çakır, Z., Zorba, E., & Coşkuntürk, O. S. (2022). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Rekreasyon Alanı Kullanımlarına İlişkin Engel Ve Tercihleri. The Online Journal of Recreation and Sports, 11(4), 59-76.
• Graziano, W. G., & Eisenberg, N. (1997). Agreeableness: A dimension of personality. Handbook of personality psychology (ss. 795-824). Elsevier.
• Gunthert, K. C., Cohen, L. H., & Armelli, S. (1999). The role of neuroticism in daily stress and coping. Journal of Personality and Social Psychology, 77, 1087-1100.
• Gül, T. (2014). Rekreasyon olgusuna genel yaklaşım. In A. Yaylı (Ed.), Rekreasyona giriş (ss. 1–67). Detay Yayıncılık.
• Gürbüz, B., & Karaküçük, S. (2007). Boş zaman engelleri ölçeği-28: Ölçek geliştirme, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1, 3-10.
• Gürbüz, B., Öncü, E., & Emir, E. (2012, December). Leisure constraints questionnaire: Testing the construct validity. In 12th International Sports Sciences Congress (pp. 339-343).
• John, O. P., Donahue, E. M., & Kentle, R. L. (1991). The big five inventory: Versions 4a and 54, İnstitute of Personality and Social Research. University of California, Berkeley, CA.
• Karaçar, E. (2014). Boş zaman ve rekreasyon. In A. Yaylı (Ed.), Rekreasyona giriş (ss. 1–67). Detay Yayıncılık.
• Karagöz, Y. (2017). SPSS ve AMOS uygulamalı nitel-nicel-karma bilimsel araştırma yöntemleri ve yayın etiği (1. Baskı). İstanbul: Nobel Kitabevi.
• Kement, Ü. (2015). Doğaya yönelik gerçekleştirilen rekreatif etkinliklerde tüketicilerin çevre dostu rekreasyon davranışlarının incelenmesi: Kamping örneği (Doktora tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• McCrae, R. R. & John, O. P. (1992). An introduction to the five‐factor model and ġts applications. Journal of Personality, 60(2), 175-215
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1989). Reinterpreting The Myers-Briggs type ındicator from the perspective of the five-factor model of personality. Journal of Personality, 57(1), 17 40.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (2003). Personality in adulthood: A five-factor theory perspective. New York: Guilford Press
• Müftüler, M. (2008). Muğla Üniversitesi’nde okuyan öğrencilerin çoklu zekâ alanlarına göre rekreasyon tercihlerinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Öztürk, H. (2013). Sanayi çalışanlarının rekreatif aktivitelere katılımlarının örgütsel bağlılık ve tükenmişlik düzeylerine etkisi (Gaziantep Uygulaması). (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pigram, J. J., & Jenkins, J. M. (2005). Outdoor recreation management. Routledge Taylor & Francis Group.
• Robbins S.P., & Judge, T.A. (2013). Örgütsel davranış (14.Basım). (Çeviri Editörü: Prof. Dr. İnci Erdem). Ankara: Nobel Akademik Yayın.
• Sarıbaş, Ö. (2012). Kişilik tiplerine ve demografik özelliklere göre boş zaman değerlendirme ve rekreasyon faaliyetlerine katılımı etkileyen unsurlar: Üniversite öğrencilerine yönelik bir uygulama. 13. Ulusal Turizm Kongresi, 6–9 Aralık 2012, Antalya.
• Somer, O. (1998). Türkçe’de kişilik özelliği tanımlayan sıfatların yapısı ve beş faktör modeli, Türk Psikoloji Dergisi, 13, 17–32.
• Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2002). Beş faktörlü kişilik envanteri’nin geliştirilmesi-I: ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması, Türk Psikoloji Dergisi,17/49, 21–33.
• Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2011). Kuramdan uygulamaya beş faktör kişilik modeli ve beş faktör kişilik envanteri (5FKE). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Sung, Y.S., Choi, N.C. (2009). Do big five personality factors affect ındividual creativity? The moderating role of extrinsic motivation. Social Behavior and Personality. 2009; 37(7), 941-956.
• Torkildsen, G. (2005). Leisure and recreation management. Routledge Taylor & Francis Group.
• Wilmot, M. P., Wanberg, C. R., Kammeyer-Mueller, J. D., & Ones, D. S. (2019). Extraversion advantages at work: A quantitative review and synthesis of the meta- analytic evidence. Journal of Applied Psychology, 104(12), 1447.
• Yazgan-İnanç, B., & Yerlikaya, EE. (2012). Kişilik kuramları (6.Basım). Ankara: Pegem Akademi.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2014). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yel, K., Şencan, D., Güzel, S., & Erkılıç, A.O. (2024). Physical activity, nutrition, and healthy living. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences (IJOSS), 1(3), 15-28. https://www.ijoss.org/Archive/ijoss-Volume1-issue3-02.pdf
• Yıldız, S., Taştan-Boz, İ., & Yıldırım, B. (2012). Kişilik tipi ile olumlu sosyal davranış arasındaki ilişki: Marmara Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(1), 215-233.
• Zel, U. (2011). Kişilik ve liderlik. (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın.