Sahada Karizma: Profesyonel Futbolcuların Antrenörlerine Yönelik Karizmatik Liderlik Algılarının Değişkenler Açısından İncelenmesi

Charisma On The Field: Analyzing Professional Football Players’ Perceptions Of Coaches’ Charismatic Leadership İn Terms Of Various Variables

Gökhan KARAKURT¹ Ramazan CEYLAN²*

¹Bayburt İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Bayburt, Türkiye, gokhangokhan83@hotmail.com, Orcid: 0000-0001-9881-6283

*Correspondence: Author^{: 2}Bayburt University, Bayburt, Türkiye, rceylan@bayburt.edu.tr Orcid: 0000-0003-0123-0783

DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.17679993

https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume2/ijoss-Volume2-issue2-25.pdf

Download Full Text
Received / Gönderim: 01.05.2025 Accepted / Kabul: 20.06.2025 Published / Yayın: 30.06.2025

Abstract

The aim of this study is to examine the impact of professional football players’ perceptions of their coaches’ charismatic leadership across various variables. A total of 509 professional athletes, actively playing in different league levels under the Turkish Football Federation and aged between 18 and 36 or older, voluntarily participated in the study. As data collection tools, a personal information form developed by the researcher and the Charismatic Leadership Scale (CLS)—comprising 10 dimensions and 35 items, developed by Veli Onur Çelik (2013) were utilized. The data were analyzed using SPSS 26.0. Since the data showed a normal distribution, the Independent Samples t-Test was used for comparisons between two groups, while One-Way Analysis of Variance (ANOVA) and Tukey’s Post Hoc Test were employed for comparisons among multiple groups. The results were interpreted at a significance level of p < 0.05 Upon analyzing the scale results, statistically significant differences were found in football players’ perceptions of their coaches’ charismatic leadership based on the variables of age, income difference between players and coaches, duration of professional experience, league level, years of working with the same coach, annual income level, educational level, and playing positions.

Keywords: Coach, football player, charismatic leadership, team sports.

Öz

Bu araştırmanın amacı, profesyonel futbolcuların antrenörleriyle ilgili karizmatik liderlik algılarının farklı değişkenlere göre etkisini incelemektir. Araştırmaya Türkiye Futbol Federasyonunun farklı lig seviyelerinde aktif futbol oynayan, 18’den başlayan 36 ve üzerine kadar devam eden yaş aralığındaki toplam 509 profesyonel sporcu gönüllü olarak katıldı. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan kişisel bilgi formu ile birlikte Veli Onur Çelik (2013) tarafından geliştirilen 10 boyut ve 35 maddeden oluşan Karizmatik Liderlik Ölçeği (KLÖ) kullanıldı. SPSS 26.0 paket programı ile incelenen veriler normal dağılım gösterdiğinden dolayı ikili grup karşılaştırmalarında ‘Bağımsız Örneklem T Testi’, çoklu grup karşılaştırmalarında ise ‘Tek Yönlü Varyans Analizi’ ile birlikte Posthoc testlerinden Tukey testi kullanıldı. Sonuçlar. P<0.05 anlamlılık düzeyine göre yorumlandı. Ölçek analiz sonuçları incelendiğinde yaş değişkenine, futbolcu ve antrenör arasındaki gelir düzeyine, profesyonellik süresi değişkenine, oynadıkları lig değişkenine, takım antrenörleri ile birlikte çalıştıkları yıl değişkenine, futbolcuların yıllık gelir düzeyi değişkenine, eğitim düzeyi değişkenine ve oyun mevkileri değişkenine göre sporcuların antrenörleriyle ilgili karizmatik liderlik algılarında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Antrenör, futbolcu, karizmatik liderlik, takım sporları.

APA 7 Citation

Karakurt, G., & Ceylan, R. (2025). Sahada Karizma: Profesyonel Futbolcuların Antrenörlerine Yönelik Karizmatik Liderlik Algılarının Değişkenler Açısından İncelenmesi. International Journal of Health, Exercise, and Sport Sciences (IJOSS), 2(2), 271–293. https://www.ijoss.org/Archive/issue2-volume2/ijoss-Volume2-issue2-25.pdf

References / Kaynaklar

• Afan, Y. A., & Boyacı, A. (2016). The effects of 8-week core training on the development of some motoric features among 18 year-old footballers: 18 yaş grubu futbolcularda 8 haftalık merkez bölge (core) antrenmanlarının bazı motorik özelliklerin gelişimine etkisi. Journal of Human Sciences, 13(3), 4595–4603.
• Akkoyunlu, Y., Şenel, Ö., & Güzel, N. A. (2004). Yıldız erkek futbolcuların bir müsabaka süresince kan laktik asit ve glukoz düzeylerinin incelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(3), 79–85.
• Akşit, H. (2008). Yönetim ve yöneticilik. Kum Saati Yayın Dağıtım.
• Aktemur, A. (2016). Yöneticilerin liderlik tarzlarının çalışanların duygusal zekaları ve örgüt kültürüne ilişkin algıları üzerindeki etkisi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 449949)
• Anılır, M. (2007). Basketbol antrenörlerinin metaprogramları ile sporcuları tarafından algılanan liderlik nitelikleri arasındaki ilişki (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 196101)
• Aracı, H. (1999). Okullarda beden eğitimi. Bağırgan Yayınevi.
• Arıkan, Y. (2007). Futbolda şiddet ve polis. Polis Bilimleri Dergisi, 9(1–4), 109–132.
• Armağan, İ. (1981). Sporun toplum bilimsel temelleri. EÜ BESYO Yayınları.
• Arslantaş, C. C., & Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111–128.
• Aslan, Ş. (2009). Karizmatik liderlik ve örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1).
• Aslan, Ü. (2013). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 345545)
• Ateşoğlu, M. (Çev.). (1974). Sporda erdemlik: Fair-play. Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları.
• Bakan, İ., & Büyükbeşe, T. (2010). Liderlik türleri ve güç kaynaklarına ilişkin mevcut–gelecek durum karşılaştırması. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2010(2), 73–84.
• Bakır, M. (1999). Modern yönetim anlayışından hareketle spor yöneticiliğinin kapsamı. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(4), 73–80.
• Balsak, A. (2012). Sağlık işletmelerinde takım performansı (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. Collier Macmillan.
• Başaran, İ. E. (1992). Yönetimde insan ilişkileri: Yönetsel davranış. Kadıoğlu Matbaası.
• Başer, T. (2009). Türkiye basketbol erkekler 1. ligi’nde görev yapan antrenörlerin liderlik özellikleri ile gerçekte var olan liderlik özelliklerinin incelenmesi ve yeni bir model önerisi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 267608)
• Belker, B. L. (1999). Yöneticiliğe ilk adım. İnkılap Kitabevi.
• Bensiz, A. (2016). Amatör futbolcuların algılarına göre antrenörlerin liderlik özelliklerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 448244)
• Bhatti, N., Maitlo, G. M., Shaikh, N., Hashmi, M. A., & Shaikh, F. M. (2012). The impact of autocratic and democratic leadership style on job satisfaction. International Business Research, 5(2), 192.
• Biçer, T. (2005). Liderlik ve ötesi. Kobi Efor Dergisi, 67.
• Bridgewater, S., & Stray, S. (2002). Brand values and a typology of premiership football fans. Warwick Business School.
• Brophy, J. (2010). Leadership essentials for emergency medical services. Jones & Bartlett Learning.
• Bursalıoğlu, Z. (1987). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranışlar. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Cheung, S. O., Ng, S. T., Lam, K. C., & Yue, W. M. (2001). A satisfying leadership behaviour model for design consultants. International Journal of Project Management, 19(7), 421–429.
• Christensen, L. B., Johnson, R. B., & Turner, L. (2015). Araştırma yöntemleri: Desen ve analiz (A. Aypay & E. Gümüş, Ed.). Pegem Akademi.
• Cicioğlu, H., Ocak, Y., & Günay, M. (2001). 6 haftalık hazırlık dönemi antrenmanlarının profesyonel futbolcularda bazı fiziksel ve fizyolojik parametreler üzerine etkisi. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(2).
• Cohen, S. G., & Bailey, D. E. (1997). What makes teams work: Group effectiveness research from the shop floor to the executive suite. Journal of Management, 23(3), 239–290.
• Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1994). Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement. Journal of Organizational Behavior, 15(5), 439–452.
• Conger, J. A., & Hunt, J. G. (1999). Charismatic and transformational leadership. The Leadership Quarterly, 10(2), 121–127.
• Çakıoğlu, A. (2003). Leadership and satisfaction in soccer: Examination of congruence and players position (Master’s thesis). https://etd.lib.metu.edu.tr/upload/1067388/index
• Çelik, C., & Sünbül, Ö. (2008). Liderlik algılamalarında eğitim ve cinsiyet faktörü: Mersin ilinde bir alan araştırması. Süleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 13(3).
• Çelik, V. O. (2011). Basketbol oyuncularının görüşlerine göre antrenörlerin karizmatik liderlik özelliklerinin takım bütünlüğüne etkisi (Doktora tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 288466)
• Danacı, E. (2015). Spor yöneticilerinin liderlik ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi: İstanbul ili örneklemi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 391348)
• De Hoogh, A. H., Den Hartog, D. N., Koopman, P. L., Thierry, H., Van den Berg, P. T., Van der Weide, J. G., & Wilderom, C. P. (2005). Leader motives, charismatic leadership, and subordinates’ work attitude in the profit and voluntary sector. The Leadership Quarterly, 16(1), 17–38.
• Deliveli, Ö. (2010). Yönetimde yeni yönelimler bağlamında lider yöneticilik (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 263909)
• Dereli, T. (1976). Organizasyonlarda davranış. İstanbul Üniversitesi Yayını.
• Duncan, W. J. (1981). Quasiexperimental research in organizations: A critique and proposed typology. Human Relations, 34(11), 989–1000.
• Erçil, Y. (1997). Lineer olmayan karizmatik liderlik modeli. 21. Yüzyıl Liderlik Sempozyumu, 2.
• Erdem, O., & Dikici, A. M. (2009). Liderlik ve kurum kültürü etkileşimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 198–213.
• Ergun, T. (1981). Türk kamu yönetiminde önderlik davranışı (Vol. 191). TODAİE Yayınları.
• Erkal, M. (1992). Sosyolojik açıdan spor. Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
• Everard, K. B., Morris, G., & Wilson, I. (2004). Effective school management. Sage.
• FIFA. (2015). Futbol oyun kuralları 2014/2015. Türkiye Futbol Federasyonu. (03.02.2022 tarihinde erişildi.)
• Fişek, K. (1985). 100 soruda Türkiye spor tarihi (Vol. 53). Gerçek Yayınevi.
• Fox, R. (2003). Food and eating: An anthropological perspective. Social Issues Research Centre, 1, 21.
• Garland, D. J., & Barry, J. R. (1990). Personality and leader behaviors in collegiate football: A multidimensional approach to performance. Journal of Research in Personality, 24(3), 355–370.
• George, D., & Mallery, P. (2010). SPSS for Windows step by step: A simple study guide and reference (10. baskı). Pearson Education.
• Giambatista, R. C. (2004). Jumping through hoops: A longitudinal study of leader life cycles in the NBA. The Leadership Quarterly, 15(5), 607–624.
• Goffee, R., & Jones, G. (1999). İnsanlar liderliğinize neden gerek duysun? (N. El-Hüseyni, Çev.). MESS Yayınları.
• Günay, M., & Yüce, A. İ. (2008). Futbol antrenmanının bilimsel temelleri. Gazi Kitabevi.
• Güzel, İ. İ. (2008). Amatör sporcuların antrenörlerinden beklentileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Hart, B. H. (1973). Strateji–Dolaylı tutum (C. Enginsoy, Çev.). Genelkurmay Basımevi.
• Hicks, H. G., & Gullet, C. R. (1981). Organizasyonlar: Teori ve davranış (B. Baykal, Çev.). İTİA İşletme Bilimleri Enstitüsü.
• Hindistan, Y. S. (1998). Çocuklar ve gençler için voleybol antrenörlüğü. Beyaz Yayınları.
• House, R. J. (1992). Charismatic leadership in service-producing organizations. International Journal of Service Industry Management, 3(2), 1–12. (Not: Orijinal PDF’de sayfa numarası 0–0 olarak göründüğü için APA uyarlaması yapılmıştır.)
• Hughes, R. L., Ginnett, R. C., & Curphy, G. J. (2002). Leadership: Enhancing the lessons of experience (7th ed.). McGraw-Hill.
• Kandemir, D. (2017). Elazığ ilinde farklı bireysel spor dallarında görev yapan antrenörlerin liderlik tarzlarının incelenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 478981)
• Sabuncuoğlu, Z., & Tüz, M. (2003). Örgütsel psikoloji (4. baskı). Furkan Ofset.
• Sadler, P. (1997). Leadership. Kogan Page.
• Sağlam, M. (1979). Örgütsel değişme (Vol. 76). TODAİE Yayınları.
• Sever, O. (2016). Statik ve dinamik core egzersiz çalışmalarının futbolcuların sürat ve çabukluk performansına etkisinin karşılaştırılması (Doktora tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 426964)
• Sevim, Y. (2007). Antrenör eğitimi ilkeleri. Nobel Yayınları.
• Seydioğlu, C. (2017). İstanbul’daki beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinden bireysel ve takım sporları yapanların liderlik özelliklerinin değerlendirilmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 466804)
• Sipahi, S., & Or, E. (2005). Analitik hiyerarşi prosesi (AHP) tekniği ile forvet oyuncuların yetenek ve becerilerine göre değerlendirilmesi. Yönetim Dergisi: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü, 16(50), 53–65.
• Stone, C. (2007). The role of football in everyday life. Soccer & Society, 8(2–3), 169–184.
• Sunay, H. (1998). Spor eğitim alt yapısında beden eğitimi öğretmeni ve antrenörün önemi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(2), 43–50.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., & Akgemci, T. (2015). Davranış bilimlerine giriş ve örgütlerde davranış. Eğitim Yayınevi.
• Tatlısu, T. (2021). Antrenörlerin duygularını ifade etmede çeşitli demografik özelliklerin etkisinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 672880)
• Tekarslan, E., & Baysal, A. (1989). Sosyal psikoloji. Filiz Kitabevi.
• Tekin, Y. (2007). Modern bir liderlik yaklaşımı vizyoner liderlik: Antalya’da faaliyette bulunan 5 yıldızlı konaklama işletmelerinde bir araştırma (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 211018)
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve özel sektör örgütlerinde liderlik davranışı özelliklerinin belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 1–16.
• Thompson, B. L., & Diker, V. G. (1998). Yeni yöneticinin el kitabı 1: Yönetim fonksiyonları (V. G. Diker, Çev.). Hayat Yayınları.
• Toklu, O. (2010). Tenis antrenörlerinde liderlik özellikleri ve öz yeterlilik arasındaki ilişkinin belirlenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 260679)
• Tomey, A. M. (2008). Guide to nursing management and leadership. Australian Nursing and Midwifery Journal, 15(11), 41.
• Trapero, F. G. A., & De Lozada, V. M. (2010). Differences between the relationship of integrity and leadership styles according to Bernard Bass’s model. Estudios Gerenciales, 26(114), 59–75.
• Tunçer, P. (2011). Örgütsel değişim ve liderlik. Sayıştay Dergisi, (80), 57–84.
• Türksoy, A. (2008). Futbolda sporcu tatmini ile antrenörlerden beklenilen ve gerçekleşen liderlik davranışlarının tespiti (Doktora tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 224601)
• Van Vugt, M., & Hart, C. M. (2004). Social identity as social glue: The origins of group loyalty. Journal of Personality and Social Psychology, 86(4), 585–598.
• Voss, T. (2000). Lider yöneticilik (M. Zaman, Çev.). Hayat Yayınevi.
• Wang, E., Chou, H. W., & Jiang, J. (2005). The impacts of charismatic leadership style on team cohesiveness and overall performance during ERP implementation. International Journal of Project Management, 23(3), 173–180.
• Web, 1. (2022, March 10). Futbol takımı. https://tr.wikipedia.org/wiki/Futbol_tak%C4%B1m%C4%B1
• Weber, M. (1968). Economy and society (3 vols.; G. Roth & C. Wittch, Eds.; aktaran: J. A. Conger & R. N. Kanungo, 1994, Charismatic leadership in organizations: Perceived behavioral attributes and their measurement, Journal of Organizational Behavior, 15, 439–452). Bedminster.
• Weinberg, R., & Gould, D. (1995). Foundations of sport and exercise psychology. Human Kinetics.
• Willardson, J. M. (2014). Core gelişimi (Ç. Bulgan & M. A. Başar, Çev. Ed.). İstanbul Tıp Kitapevleri.
• Yıldırım, B. N. (2012). Liderlik özellikleri ve liderlik tarzlarının duygusal zeka perspektifinden incelenmesi (Yüksek lisans tezi, YÖK Ulusal Tez Merkezi). (Tez No. 320094)
• Yılmaz, H. (1999). İşletmelerde takım çakışması yoluyla motivasyon. Standart Dergisi, 38(448), 28–33.
• Yılmaz, İ. (2008). Sporcu algıları çerçevesinde farklı spor branşlarındaki antrenörlerin liderlik davranış analizleri ve iletişim beceri düzeyleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, Türkiye).
• Yukl, G. (1989). Managerial leadership: A review of theory and research. Journal of Management, 15(2), 251–289.
• Yukl, G. (1999). An evaluation of conceptual weaknesses in transformational and charismatic leadership theories. The Leadership Quarterly, 10(2), 285–305.